جزیره علم

Civilization in the light of Quran

قرآن آخرین کتاب وحی شده/آسمانی است که در اختیار بشریت است. صرف نظر از مسلمان بودن یا نبودن، تحقیق در این میراث الهی می تواند برخی سؤالات مربوط به تاریخ بشر را پاسخ دهد:

1 - روند مدنیت بشر چگونه بوده است؟

2 - آیا تطور تمدن بشری را می توان به صورت «سناریوی قابل پیش بینی» گزارش کرد؟

با تحقیق در آیات مختلف قرآن به نتایج زیر می رسیم:

1) سیر تطور اجتماع انسانی با واژه های متفاوتی بیان شده است، مفرداتی قرآنی که واقعیت پس آنها را از قرآن نازل شده در زمان صدر اسلام بهتر می توان شناخت. استعمال این واژه ها برای مجتمعهای بشری توسط قرآن حکمتی دارد.

2) نشانه های مدنیت یا تمدن انسانی نشانگرهایی صرفا مادی و سازه ای و جعرافیایی نیستند بلکه شاخصهای معرفت زایی, فرهنگ سازی و تقنین در. هویت سازی تمدنی نقش عمده دارند. پس «اجتماع انسانی با هویت جمعی»، «پیدایش فرهنگ و جامعه قانونگذار و معرفت ساز»، «مولد هویت: انتقال بین نسلها» سه مرحله از توسعه و تکامل تمدن بشری هستند.

3) مرحله اول: اجتماع انسانی با هویت جمعی

- وَ یَا قَوْمِ لا یجْرِمَنَّکُمْ شِقَاقی أَن یُصِیبَکم مِّثْلُ مَا أَصاب قَوْمَ نُوحٍ أَوْ قَوْمَ هُودٍ أَوْ قَوْمَ صالِحٍ وَ مَا قَوْمُ لُوطٍ مِّنکم بِبَعِیدٍ

- یَا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ مَا لَکُمْ مِنْ إِلَ?هٍ غَیْرُهُ إِنْ أَنْتُمْ إِلَّا مُفْتَرُونَ. 

- یا اَهْلَ یَثْرِبَ لا مُقامَ لَکُمْ بِها

- یَا بَنِی إِسْرَائِیلَ اذْکُرُواْ نِعْمَتِیَ الَّتِی أَنْعَمْتُ عَلَیْکُمْ و َأَنِّی فَضَّلْتُکُمْ عَلَى الْعَالَمِینَ

- وَ نَجَّیْناهُ وَ لُوطاً إِلَى الْأَرْضِ الَّتِی بارَکْنا فِیها لِلْعالَمِینَ

این اجتماع با فرد مشخصی شناخته می شود یا هویت از مرز فرد مشخص عبور کرده و به مکان مشخص رسیده است.

4) مرحله دوم:  پیدایش فرهنگ و جامعه قانونگذار و معرفت ساز

- وَ اسْأَلِ الْقَرْیَةَ الَّتِی کُنَّا فِیهَا وَ الْعِیْرَ الَّتِی أَقْبَلْنَا فِیهَا وَ إِنَّا لَصَادِقُونَ

- وَ جَعَلْنَا بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ الْقُرَى الَّتِی بَارَکْنَا فِیهَا قُرًى ظَاهِرَةً وَ قَدَّرْنَا فِیهَا السَّیْرَ

- لا أُقْسِمُ بِهَذَا الْبَلَدِ. وَ أَنتَ حِلٌّ بِهَذَا الْبَلَدِ

- و کذلک اَوْحینا الیک قرآناً عربیّاً لِتنذرَ امّ القُری و مَن حَولَها

- وَ هَ?ذَا کِتَابٌ أَنْزَلْنَاهُ مُبَارَکٌ مُصَدِّقُ الَّذِی بَیْنَ یَدَیْهِ وَ لِتُنْذِرَ أُمَّ الْقُرَى? وَ مَنْ حَوْلَهَا

واژه کلیدی «قریه» این پیش تمدن بشری را معرفی می کند ولی الزاماً و تماماً از راهبری پیروی نمی کنند.

5) مرحله سوم: مولد هویت: انتقال راهبری بین نسلها

- وَ جَاءَ مِنْ أَقْصَی الْمَدِینَةِ رَجُلٌ یَسْعَی قَالَ یَا قَوْمِ اتَّبِعُوا الْمُرْسَلِینَ

- وَ جاءَ أَهْلُ الْمَدِینَةِ یَسْتَبْشِرُونَ

- قالُوا أَرْجِهْ وَ أَخاهُ وَ ابْعَثْ فِی الْمَدائِنِ حاشِرین

- إِنَّ هذا لَمَکْرٌ مَکَرْتُمُوهُ فِی الْمَدِینَةِ لِتُخْرِجُوا مِنْها أَهْلَها

- وَ قالَ نِسْوَةٌ فِی الْمَدِینَةِ امْرَأَتُ الْعَزِیزِ تُراوِدُ فَتاها عَنْ نَفْسِهِ

- یَقُولُونَ لَئِنْ رَجَعْنا إِلَى الْمَدِینَةِ لَیُخْرِجَنَّ الْأَعَزُّ مِنْهَا الْأَذَلَّ

- م?ا ک?انَ لِأَهْلِ الْمَدِینَهِ وَ مَنْ حَوْلَهُمْ مِنَ الْأَعْر?ابِ أَنْ یَتَخَلَّفُوا عَنْ رَسُولِ اللّ?ه

- و إلی مَدْیَنَ أَخ?اهُمْ شُعَیْباً